Klasik Türk Edebiyatında Hâtem-i Tâ´î ve “Hikâye-i Hâtemü't-Tayyî Adlı Eser (İnceleme- Metin)

An important part of the classical Turkish literature studies is the translation and analysis. Of course, the reason for this is the quality of the style in the peotic works, the diversity of the material and the artistic power of the poem. Many studies have been carried out in this direction until today, while most of the studies were composed of verse works, prose works were also examined. Our work called Ḥikāye-i Ḫātem-i Ṭay is an example of a prose story. There are other stories written with the frame story technique in this work, which tells about the adventure of Hâtem. In our study, we introduced the work after mentioning how Hâtem was used in classical Turkish literature in divans, masnavis and collection of biographies. We said that the genre of the work is a prose story and emphhasized that its subject is the adventure of the Arab chracter Hâtem, who is known for his generosity. After giving information about the author and copyist of the work, we examined the story with content features. Work; It is a fictional text with an event, time, cast and place. We have extensively studied the elements of this fictional text. We have includied the summaries of the stories in the contect of the text written with the frame story technique. We showed some of the motifs and literary elements in the story in our work. In the end, we emphasized and language and spelling features of the text and touched on the stylistic features. Notwithstanding , there are Arabic and Persian phrases and words in the work. The purpose of the story is to recommend generosity through Hâtem’s personality and adventure. The story of Ḫātem-i Ṭay, which is a prose story, is a work that contains a lot of idioms and words from the people’s mouth, and is written simply in a way that the public can understand. Ayyubid, the author of the work, wrote this story by listening to the public. Since the work is handled with the frame story technique, it contains different stories.Klasik Türk edebiyatı çalışmalarının önemli bir kısmını Osmanlı Türkçesi ile kaleme alınan manzum metinlerin çeviri yazısının yapılması ve incelenmesi oluşturur. Elbette bunun sebebi, manzum eserlerdeki üslubun niteliği, malzemenin çeşitliliği ve şiirin sanatsal gücüdür. Ancak mensur eserler de günümüz Türkçesine kazandırıldıkça, üzerlerinde daha çok çalışılıp daha çok konuşuldukça muhakkak ki nesrin edebiyat tarihimizdeki yeri yeniden şekillenecektir. Biz de Hikâye-i Hâtem-i Tay adlı eser üzerinde hazırladığımız bu çalışma ile klasik Türk edebiyatı araştırmaları sahasına yeni bir mensur eser kazandırarak, hikaye ve hikayecilik tarihçemize katkı sunmak istedik. Zira çalışmamıza konu olan Hikâye-i Hâtem-i Tay adlı eser, mensur bir hikâye örneğidir. Eser, Hâtem’in macerasını anlatmakla birlikte, hikâye ve nesir tekniği açısından da dikkate değer bir hikâyedir. Çalışmanın 1. Bölüm’ünde, Hâtem-i Tâ’î’in klasik Türk edebiyatı içerisindeki yeri; divan, mesnevi ve tezkire örnekleri incelenerek belirlenmeye çalışılmıştır. 2. Bölüm’de, Hikâye-i Hâtem-i Tay adlı eserin türü ve konusu hakkında bilgi verilmiştir. Eserin müellifine ve müstensihine dair malumattan sonra hikâye, muhteva özellikleri ile incelenmiş ve hikâyelerin özetleri sunulmuştur. Eserde bulunan olay, zaman, kişi kadrosu ve mekân üzerinde de ayrıca durulmuştur. Hikâyede mevcut olan bazı motifler ve edebî unsurlar açıklanmıştır. Ardından metnin dil, imla ve üslup özelliklerine değinilmiştir. Çalışmanın 3. Bölüm’ünde, eserin nüsha tavsifi yapılmış ve müteakıben metnin çeviri yazısına yer verilmiştir. Bir mensur hikâye olan Hâtem-i Tâ’î hikâyesi, içerisinde bolca deyim ve halk ağzından sözcükler bulunduran, halkın anlayabileceği bir üslupla sade bir şekilde yazılmış bir eserdir. Eserin yazarı Eyyûbî bu hikâyeyi halktan dinleyerek kaleme almıştır. Buna rağmen eserde Arapça ve Farsça tamlamalar ile kelimeler sık sık yer almaktadır. Eser çerçeve hikâye tekniği ile ele alınmış olduğundan içerisinde farklı öyküler bulundurmaktadır. Hikâyenin yazılış amacı, Hâtem’in kişiliği ve macerası aracılığı ile cömertliği tavsiye etmektir